خشیل، دسر یلدای آذربایجان
مواد لازم
بلغور گندم : یک پیمانه
آرد : ۴ الی ۶ قاشق سوپ‌خوری
آب سرد : ۴ پیمانه (یک لیتر)
شیر : به میزان لازم
عسل : به میزان لازم
کره : به میزان لازم
طرز تهیه
_ بلغور را خیس کرده و بعد از چند ساعت با آب بپزید تا زمانی که آب بلغور کشیده شود. سپس بگذارید تا سرد شود.
_ حداقل ۴ قاشق آرد را در ۴ پیمانه آب سرد حل کرده، بلغور پخته شده را به آن اضافه و روی حرارت قرار دهید و هم بزنید تا غلیظ‌تر از حلیم شده، بوی خامی آرد از بین برود. در صورت لزوم می‌توان یک الی دو قاشق سوپ‌خوری دیگر آرد اضافه کرد تا به غلظت آن افزوده شود.
_ برای سرو کردن خشیل، آن را در ظرف گودی ریخته، وسط آن را گود کرده و شیر و عسل بریزید. اطراف آن را نیز کره‌ی آب شده اضافه کنید که مقدار کره به میل و سلیقه شما بستگی دارد.
_ خشیل رو حتما باید با شیره مصرف کرد چون بدون شیره بدون مزه خواهد بود و برای صبحانه بخصوص در روزهای سرد زمستانی و همچنین برای تقویت بنیه و خون‌سازی بسیار مناسب است.
نکات مهم :
این دستور ۲۰۰ گرم کربوهیدرات، ۲۰ گرم پروتئین، ۶۰ گرم چربی و ۱۴۲۰ کیلوکالری انرژی دارد.
درصورتی که از آرد گندم کامل استفاده شود بسیار مقوی‌تر است.
این غذا را می‌توانید با مخلوط کره، دارچین و شکر سرو کنید.
از (دوشاب) شیره انگور نیز می‌توان به جای شکر استفاده کرد.
دسرسنتی باستخ
یکی از دسرهای محبوب و خوشمزه مخصوص ارومیه باستخ (لوزانک ) می باشد
مواد لازم :
نشاسته ۱ پیمانه
اب ۵ پیمانه
دوشاب یا شیره انگور ۱ پیمانه
گردو برای تزیین
طرز تهیه :
همانطور که می دانید قوت نشاسته با نشاسته فرق میکنه . اگه بار اولتونه درست میکنید سعی کنید تا پیمانه تونو کوچک انتخاب کنید تا قلق کار دستتون بیاد .
ابتدا نشاسته رو توی اب سرد حل میکنیم و بعد از اون از صافی ردش میکنیم .
بعد دوشاب رو بهش اضافه کرده و هم میزنیم .
بعد میزاریم روی حرارت متوسط تا غلیظ بشه وقتی دیدین تکه های کوچک قهوه ای رنگ توش ظاهر شد زیرشو کم کنین تا روی حرارت کم کانلا نشاسته پخته باشه و اثری از بوی خامیش نمونه .
وقتی غلیظ شد از روی حرارت بردارین و تو ظرف سرو بریزید .
مسقطی جنوبی
یکی از شیرینیهای جنوبی به خصوص بوشهر مسقطی
مواد لازم :
نشاسته ربع ليوان
آب دو ليوان
گلاب ربع ليوان
هل و زعفران به ميزان زياد!
شكر يك و يك چهارم ليوان
كره ۱۰۰ گرم
مغز پسته
طرزتهیه :
ابتدا نشاسته و آب و زعفران و هل رو مخلوط كرده و بعد روي حرارت قرار ميديم
مسقطی جنوبی
مرتب هم ميزنيم تا به خوبي غليظ بشه
گلاب و شكر رو اضافه كرده مجددا با حوصله به طور مداوم هم ميزنيم تا زماني كه حسابي غليظ شه
نكته اش به همينه كه خيلي همش بزنيم تا زماني كه با چشم ببينيد كه خوب غليظ شده
حالا كره رو اضافه ميكنيم و اينقدر هم ميزنيم تا مسقطيمون به روغن بيافته
زمان خيلي زيادي ميبره حتي با اين ميزان خيلي كمي كه من بهتون دادم هم سه ربع بايد سر پا وايسي و مرتب هم بزني
حدودي ميتونم بگم حجم مواد توي ديگ به يك سوم ميرسه
يعني ديگه حسابي غليظ و كشدار ميشه
ديگه آخراش احساس ميكنيم اگر بيشتر رو حرارت بمونه ميسوزونيمش. يعني لب مرز سوختن و نسوختن. يه چيزي تو مايه هاي كارامل يعني بايد اون نكات درمورد اين هم اجرا شه.
راستي اين وسط اگه ته ديگي هم ايجاد شده همش بزنيد تا وارد مسقطي بشه يكي از لذتهاي خوردن مسقطي اينه كه وسط جويدن يه دفعه يه تيكه كاراملي ته ديگ بره زبر دندون آدم. يامي!
از روي حرارت بر ميداريم و اگر دوست داريم توش مغز پسته ميريزيم.
چون خيلي خيلي غليظ شده بايد با قدرت هم بزنيم تا مغز پسته ها توش قاطي شن
در مورد پختن مسقطي بايد اين نكته رو فراموش نكنيد كه رمز موفقيت شما در صبوريتونه. يعني بايد سر پا وايسيد و هم بزنيد و هم بزنيد و هم بزنيد. اگر كم حرارت ببينه يا كم هم زده بشه نهايتا اون معجون غليظ و سفت و كشدار رو نخواهيد داشت. از ما گفتن بود.
حالا يه قالب يك وجبي كوچولو رو خوب چرب ميكنيم و مسقطيمون رو توش ميريزيم و ميذاريم سرد شه. بعدشم ميذاريمش توي يخچال تا سفت شه
فرنی فشکل گیلانی
فرنی فشکل فرنی مخصوص گیلان است که از شیره‌ی حاصل از برنج ساییده به دست می‌آید.
مواد لازم
برنج مرغوب ایرانی: ۲۵۰ گرم
آب: حدود ۳ پیمانه
گلاب: یک دوم پیمانه
شکر: ۱۶۰ گرم
شیر: ۸۰۰ میلی لیتر
پودر هل: یک دوم قاشق مرباخوری
تخم خرفه و پودر دارچین برای تزیین
طرز تهیه:
* ابتدا برنج را ۲۴ ساعت در آب خیس کنید. بعد آن را چند دور شسته و با ۲ تا ۳ قاشق غذاخوری گلاب در مخلوط کن بریزید. آن قدر با دستگاه برنج را بزنید تا حالت کش دار پیدا کند. نکته مهم در این مرحله این است که گلاب یا آب نباید به هیچ عنوان زیاد باشد چون حالت کش دار برنج از دست می‌رود.
* برنج زده شده را در ظرفی ریخته و کم کم آب به آن اضافه کنید تا مثل دوغ رقیق شود و با آب حل شود.
* این مایه‌ی رقیق را در یک پارچه حریر بسیار نازک یا توری پارچه ای با سوراخ‌های بسیار ریز و فشرده که کاسه ای زیر آن قرار داده‌اید بریزید. این کار را آهسته انجام دهید تا پارچه به درون کاسه سر نخورد. پارچه را از اطراف جمع کرده، با فشردن توری شیره برنج را بگیرید. این کار را ۲ تا ۳ بار انجام دهید تا مقدار بسیار کمی از نشاسته‌ی برنج باقی بماند. البته هر چقدر برنج شما زیادتر باشد تعداد دفعات انجام این کار نیز بیشتر طول خواهد کشید.
* شیره‌ی به دست آمده را در قابلمه ای ریخته و روی حرارت بسیار ملایم قرار دهید و مرتب با قاشق چوبی هم بزنید. به هیچ عنوان دست از هم زدن نکشید چرا که بلافاصله می‌بندد و گلوله می‌شود.
* بعد از ۴ دقیقه که شیره‌ی برنج داغ شد، کم کم شیر را به آن اضافه کرده و به هم زدن ادامه دهید.
* بعد از ۱۰ تا ۱۵ دقیقه که بوی خامی برنج از بین رفت شکر و گلاب را هم بیفزایید و آن قدر فرنی را هم بزنید تا رویه‌ی آن شروع به چروک شدن کند و حباب‌های درشت بزند و غلیظ شود. در این مرحله پودر هل را هم اضافه کرده و چند دور هم بزنید.
* فرنی را از روی حرارت برداشته و سریع در ظرف‌های از پیش آماده شده بریزید و با تخم خرفه و دارچین تزیین نمایید.
نکته
١- این فرنی بعد از سرد شدن و داخل یخچال ماندن هم بسیار خوشمزه و لذیذ است و طعم آن اصلاً با فرنی تهیه شده با آرد برنج قابل مقایسه نیست.
۲- شیر را به مقدار اضافه تر از آنچه که در دستور گفته شده کنار دست خود داشته باشید چون بنا به نوع برنج ممکن است شیر بیشتری احتیاج داشته باشید.
۳- در شیوه سنتی بعد از هر بار گرفتن شیره‌ی برنج دوباره آن را در نمک یار با سنگ مخصوص می ساییدند تا دوباره کشدار شود. ولی به دلیل سخت و طولانی بودن این کار شما می‌توانید فقط همان بار اول آن را در مخلوط کن بزنید.
۴- نمک یار سینی سفالی سنگینی است که برای ساییدن برنج، تهیه دلار و… در قدیم مورد استفاده قرار می‌گرفت.
۵- سنگ نمک یار هم یک سنگ بزرگ تقریباً بیضی شکل است که با آن مواد را درون نمک یار می ساییدند.
۶- برنج ساییده شده کش دار را فشکل می‌گویند.
۷- فرنی فشکل فرنی مخصوص گیلان است که از شیره‌ی حاصل از برنج ساییده به دست می‌آید.
